Info over mindfulness
“Mindfulness betekent:
aandacht gevenop een bepaalde manier gerichtin het hier en nuniet (ver)oordelend.”‘Jon Kabat-Zinn’
Wat is mindfulness?
Mindfulness gaat over meer aanwezig zijn bij je ervaring van dit moment. Het gaat over aandacht hebben voor wat er nu is. In de definitie van mindfulness worden drie aspecten van deze aandacht benoemd die van belang zijn als we mindfulness beoefenen: de aandacht is gericht, in het hier-en-nu en niet (ver)oordelend.
Gerichte aandacht
Gedurende de hele dag wordt onze aandacht getrokken door allerlei prikkels; dingen die we zien, dingen die we horen, dingen die we denken, dingen die we voelen, etc. Je zou kunnen zeggen dat onze aandacht normaal gesproken erg ‘ongericht’ is. We laten ons meevoeren in wat onze aandacht trekt en zijn ons daar meestal niet bewust van. Als we mindfulness beoefenen, brengen we onze aandacht ‘gericht’ ergens naar toe. Dat wil zeggen dat we een bewuste intentie hebben om onze aandacht te richten.
Aandacht in het hier-en-nu
In de mindfulness richten we onze aandacht op het hier-en-nu, op het huidige moment. We richten onze aandacht dus niet op wat er in het verleden is gebeurd of wat er mogelijk in de toekomst gaat gebeuren, maar op onze ervaring van dít moment.
Niet (ver)oordelende aandacht
In het oefenen van mindfulness hebben we een open, niet veroordelende houding als we onze aandacht richten op de ervaring van dit moment. Als je oplet, zal je merken dat dit een van de moeilijkste aspecten is van de aandacht die we bij mindfulness oefenen. We zijn nu eenmaal gewend om onze ervaringen direct te beoordelen als ‘fijn’, ‘onaangenaam’, ‘mooi’, ‘lelijk’, ‘goed’, ‘slecht’, etc. Over het algemeen zijn we meer geneigd ons open te stellen voor aangename ervaringen dan voor onaangename ervaringen. In de mindfulness proberen we een open houding te hebben voor onze volledige ervaring zonder onderscheid te maken tussen aangename of onaangename ervaringen. Deze openheid gaat gepaard met een zekere vriendelijkheid en mildheid.
Hedendaags mindfulness
De traditionele MBSR en MBCT
Lange tijd was mindfulness een synoniem voor één van de twee traditionele trainingen Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR) en Mindfulness Based Cognitieve Therapy (MBCT). Deze twee basistrainingen lijken erg op elkaar, echter de MBSR is meer gericht op mensen die hun stress willen reduceren en de MBCT is meer gericht op terugkerende depresssies. Mensen die stress ervaren kunnen echter ook zwaarmoedig worden en dan liggen de problematieken dicht bij elkaar.
Uit onderzoek blijkt dat deze twee trainingen behoorlijk wat positieve effecten hebben op mensen die last hebben van stress, depressie, chronische pijn, slapeloosheid, piekeren, etc. De kern van een mindfulness training is dat de deelnemers in acht bijeenkomsten gestimuleerd worden anders om te gaan met hun eigen problematiek. Men gaat zich anders verhouden tot waar men last van heeft. Natuurlijk lossen bepaalde problematieken ook op. Door anders in het leven te gaan staan kan stress verdwijnen en slapeloosheid verminderen.
Mindfulness is gebaseerd op oosterse meditatie en westerse cognitieve psychologie. Deze twee basiselementen zijn zodanig met elkaar verbonden dat ze elkaar versterken. Tijdens de training leer je onder meer anders om te gaan met de eigen gedachten en meer rust te nemen. Deze twee traditionele trainingen bestaan elk uit acht bijeenkomsten van 2,5 uur. Ze zijn nog altijd actueel en hun positieve effecten hebben de behoefte aan mindfulness aangewakkerd.
Nieuwe Mindfulness Based Programma’s (MBP’s)
Vanuit de twee traditionele trainingen (MBSR en MBCT), waarvan het wetenschappelijk is aangetoond dat deze trainingen effect hebben, zijn er inmiddels nieuwe trainingen ontwikkeld. Voor de werkzaamheid van deze trainingen is minder of (nog) geen wetenschappelijk bewijs aanwezig, ofschoon zij dezelfde principes hanteren. De verwachting is gerechtvaardigd en de praktijk laat ook vaak zien dat deze programma’s positief uitwerken.
Er zijn inmiddels specifieke trainingen ontwikkeld voor doelgroepen zoals kinderen, ouders, ouderen maar ook voor het bedrijfsleven en het management. Ook zijn er trainingen ontwikkeld die zich juist meer richten op een problematiek of aandoening, zoals kanker, eten, chronische pijn, etc. De verwachting is dat komende jaren deze ontwikkeling doorgaat en uiteenlopende trainingen zullen worden aangeboden.
De ontwikkeling van mindfulness vindt wereldwijd plaats. Dit geldt ook voor wetenschappelijk onderzoek. Meerdere universiteiten in Nederland zijn actief op het terrein van zowel onderzoek als programma-ontwikkeling. Daarnaast kent Nederland meerdere opleidingsinstituten die aan de weg timmeren.